Czym są hemoroidy i jak je leczyć?

Szacuje się, że aż 30% osób po 30 roku życia ma hemoroidy, a po 50 roku życia nawet co druga osoba. Choroba wywołuje wiele nieprzyjemnych doznań, takich jak swędzenie, ból i dyskomfort. Istnieje jednak wiele możliwości leczenie i skutecznych metod, które można zastosować, aby złagodzić objawy hemoroidów i zapobiec ich nawrotowi.

Hemoroidy – co to?

Guzki krwawnicze to naturalna struktura odbytu w postaci trzech poduszkowatych, jamistych naczyń żylnych, które są umiarkowanie wypełnione krwią. W prawidłowych warunkach  połączenia tętniczo-żylne pełnią bardzo ważną funkcję, kontrolując oddawanie gazów i stolca. Niezmienione hemoroidy, czyli żylaki odbytu, nie powodują dolegliwości ani objawów.

Niepokojące zmiany powstają dopiero w wyniku powiększania się guzków krwawniczych lub stanu zapalnego. Rozpoznanie hemoroidów jest możliwe w momencie, gdy guzki rozciągną się ponad miarę i wypełnią zbyt dużą ilością krwi, której nie są w stanie się do końca pozbyć. Zalegająca krew skutkuje znacznie mniejszym komfortem pobytu w toalecie, a także może doprowadzić do stanów zapalnych guzków i tkanek odbytu.

Stopnie rozwoju hemoroidów

Zależnie od zaawansowania choroby pod względem położenia żylaków odbytu i ich wielkości, możemy wyróżnić cztery stopnie choroby hemoroidalnej:

• I stopień – guzki krwawnicze są powiększone, ale nie wypadają poza kanał odbytu, czyli nie są widoczne na zewnątrz. Zmiany są widoczne jedynie w badaniu wziernikowym, czyli tzw. anoskopii. W tym stadium dolegliwości są znikome, ale może nastąpić krwawienie z odbytu.
• II stopień – guzki zaczynają pojawiać się na zewnątrz, ale tylko podczas wypróżniania. Cofają się jednak samoistnie po zakończonym parciu. Dolegliwości mogą się objawiać jako wrażenie niepełnego wypróżnienia powodujące dalsze, tzw. daremne parcie. Krwawienie może być bardziej nasilone i dłuższe, niż w przypadku I stopnia.
• III stopień – hemoroidy wypadają podczas wypróżniania i nie powracają samoistnie do kanału odbytu, dlatego konieczne jest ręczne odprowadzenie. Guzki w tym stadium mogą także wypadać podczas wysiłku fizycznego, powodując spory ból.
• IV stopień – żylaki odbytu utrzymują się stale na zewnątrz jelita grubego. Odprowadzanie ręczne nie przynosi skutków, a guzki nie zmniejszają się. W tym stadium możliwa jest zakrzepica hemoroidów i nietrzymanie stolca.

Rodzaje hemoroidów

Wygląd i objawy choroby hemoroidalnej różnią się w zależności od miejsca, gdzie rozwija się obrzęk. Możemy wyróżnić trzy rodzaje hemoroidów:

• Hemoroidy wewnętrzne (I i II stopień choroby) – gdy tkanki podtrzymujące zostaną osłabione, napięcie ściany naczyń zmniejsza się, przez co sploty żylne mają możliwość niewielkiego przemieszczania się pod błoną śluzową. Błona jest nieunerwiona, dlatego guzki są ledwo wyczuwalne i bezbolesne, jednak ich podrażnienie podczas wypróżniania może spowodować jasnoczerwone krwawienie lub sączenie się wydzieliny śluzowej. Późniejszy etap schorzenia może doprowadzić do wypadnięcia guzków na zewnątrz, poza brzeg odbytu.
• Hemoroidy zewnętrzne (III i IV stopień choroby) –  powstają na skutek poszerzenia splotów żylnych, które znajdują się wokół odbytu (tzw. sploty przyodbytowe), w tkance podskórnej. Są łatwo wyczuwalne przez chorych, przede wszystkim ze względu na opuchnięte miejsce występowania, a także swędzenie, ból i pieczenie podczas oddawania stolca. W najbardziej zaawansowanym stadium choroby hemoroidy wypadają na zewnątrz odbytu i przybierają sinawą barwę, a przy tym są najbardziej bolesne.

Powstawanie i przyczyny – hemoroidy

Żylaki odbytu mogą pojawić się bez względu na wiek, a same przyczyny są rozległe. Jednak najczęstszym podłożem powstawania hemoroidów może być:

• Siedzący, mało aktywny tryb życia – powoduje zaburzenie ciśnienia w układzie żylnym w okolicy odbytu. Na problemy z żylakami odbytu często narzekają pracownicy biurowi, zawodowi kierowcy lub gracze komputerowi. Kłopoty i ból spotyka również kolarzy i osoby jeżdżące konno.
• Zła dieta – zbyt mała ilość płynów i błonnika przyczyniają się do powstania zaparcia i zmuszają jelita do większej pracy. W takiej sytuacji błona śluzowa okolic odbytu rozciąga się. Do zaparć przyczynia się także spowolniona, ze względu na wiek, przemiana materii lub przyjmowanie leków (m.in. uspokajających, na niestrawności i nadciśnienie tętnicze).
• Długotrwałe zaparcia – wysiłek podczas wypróżniania zwiększa ciśnienie w kanale odbytu, popychając tym samym hemoroidy do mięśnia zwieracza.
• Ukończenie 50 roku życia – tkanki łączne, które podtrzymują i utrzymują hemoroidy na miejscu, z wiekiem osłabiają się, powodując wybrzuszenie i wypadanie żylaków odbytu. Po przekroczeniu takowego wieku zwolniona jest również perystaltyka jelit.

Hemoroidy – przyczyny pośrednie

Hemoroidy mogą również wystąpić u osób otyłych, podnoszących ciężary, zmagających się z częstymi biegunkami i uprawiających wymagające sporty. Dodatkowo schorzenie, któremu towarzyszy krwawienie z odbytu może być powodem innych problemów, w tym przyczyną:

• raka jelita grubego,
• raka odbytu,
• marskości wątroby,
• guza miednicy małej.

Hemoroidy – objawy

Początkowe objawy hemoroidów są najczęściej łagodne i mało uciążliwe, dlatego wiele osób dopiero w przypadku nasilenia problemów poszukuje pomocy. Do najczęstszych symptomów występowania hemoroidów, których nie należy lekceważyć, należą:

• krwawienie z odbytu,
• świąd, pieczenie i dyskomfort w okolicy odbytu,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
• wyciek śluzu z kanału odbytu,
• ból podczas wypróżniania (objaw występuje w momencie wystąpienia zakrzepu w uwięźniętym guzku krwawniczym),
• wypadnięcie guzka.

Hemoroidy w ciąży

Oprócz powyższych objawów, hemoroidy są powszechnym problemem w czasie ciąży, pojawiającym się najczęściej w trzecim trymestrze. Objawy i dolegliwości hemoroidalne mogą wystąpić podczas ciąży pierwszy raz w życiu. Jest to spowodowane przede wszystkim zwiększeniem ciśnienia ze względu na wzrost płodu w jamie brzusznej.

W czasie ciąży jest również znacznie większe obciążenie – powiększona macica uciska miednicę i żyły w pobliżu odbytnicy. Kolejną przyczyną powiększonych guzków krwawniczych jest zwiększony poziom hormonu progesteronu, który powoduje rozluźnienie ściany żył, zwiększając tym samym prawdopodobieństwo ich obrzęku.

Hemoroidy nie są jednak szkodliwe zarówno dla zdrowia kobiety, jak i zdrowia dziecka i zazwyczaj ustępują samoistnie w czasie kilku miesięcy po porodzie. Najczęściej do ich leczenia wykorzystuje się leki stosowane miejscowo.

Jak wyleczyć hemoroidy zachowawczo?

Leczenie żylaków odbytu jest uwarunkowane nasileniem objawów, stopniem zaawansowania choroby, jak również stanem ogólnym pacjenta. Przede wszystkim podjęte leczenie ma na celu poprawę komfortu życia, dlatego wybór metody powinien być podjęty w sposób indywidualny, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe korzyści i niedogodności możliwych powikłań. Kluczowe w leczeniu hemoroidów jest zachowanie odpowiedniej higieny – należy codziennie myć odbyt wodą lub wodą z szarym mydłem. Do osuszania warto wykorzystać osoby, czysty ręcznik.

Pierwszym z możliwych sposobów uporania się z hemoroidami jest postępowanie zachowawcze. We wczesnym stadium objawy są mało dokuczliwe, dlatego leczenie choroby hemoroidalnej nie jest koniecznością. Najważniejsze w tym przypadku będzie stosowanie odpowiedniej diety zwiększonej o zawartość błonnika, spożywanie większej ilości płynów adekwatnych do masy ciała oraz ograniczenie ostrych przypraw i alkoholu.

Równie ważną kwestią przy leczeniu zachowawczym jest niewstrzymywanie wypróżnień, ponieważ wciąż rozciągnięte ściany jelita powoduje wypełnienie naczyń krwią, ułatwiając ich przesuwanie.

Hemoroidy zewnętrzne – leczenie

Leczenie zabiegowe dotyczy hemoroidów III i IV stopnia i jest drugim z możliwych sposobach wyleczenie hemoroidów. W pierwszej kolejności wybierane są metody mniej inwazyjne:

• RBL (Rubber Band Ligation) – polega na zakładaniu gumowych opasek na hemoroidy tzw. gumkowanie,
• sklerotyzacja (obliteracja)  – polega na wstrzykiwaniu środków chemicznych, które powodują miejscowy stan zapalny prowadzący do zarastania naczynia i zanikania żylaka,
• koagulacja energią cieplną – opiera się na zamykaniu naczyń „zasilających” żylaki odbytu z wykorzystaniem wysokiej temperatury różnymi metodami m.in. niskonapięciowym prądem o przerywanym przepływanie, podczerwienią, falami elektromagnetycznymi i laserem,
• kriochirurgiczne usuwanie żylaków odbytu – zabieg odbywa się przy pomocy sondy zamrażającej zmiany.

Niestety metody małoinwazyjne wiążą się z ryzykiem nawrotu choroby lub mogą być niewystarczające w przypadku zaawansowanego rozwoju hemoroidów. Takie przypadki są leczone operacyjnie – guzki krwawnicze zostają wycięte. Zabieg jest bolesny i wiąże się z ryzykiem powikłań. Po operacji mogą występować: krwawienie, zakażenie, zatrzymanie moczu, przetoki lub nawrót choroby hemoroidalnej. W znacznie rzadszych przypadkach występują także nietrzymanie stolca i gazów.

Leki na hemoroidy na receptę

Najczęściej przepisywany lek na hemoroidy na receptę ma postać maści lub czopków. Tabletki na receptę, w tym na e-receptę, w głównej mierze pozwalają wzmocnić naczynia żylne, zmniejszając tym samym dolegliwości. Zdarza się również, że lekarz przepisuje na hemoroidy antybiotyki oraz leki glikokortykosteroidowe, jednak wszystko zależy od stopnia natężenia dolegliwości. Do najczęściej przepisywanych substancji znajdujących się w lekach dostępnych na receptę są:

• Lidokaina – powoduje miejscowe znieczulenie i wykorzystuje się ją przede wszystkim w celu złagodzenia świądu odbytu oraz zmniejszenia bólu u pacjentów ze znacznymi guzkami krwawniczymi. Najlepsza maść na hemoroidy powinna zawierać w składzie lidokainę i być stosowana na skórę i błony śluzowe w okolicy odbytu.
• Hydrokortyzon w połączeniu z Escherichia coli – substancje wykorzystuje się w ciężkich przypadkach świądu, pieczenia i zapalenia odbytu, wynikającymi z powiększonych guzków krwawniczych. Hydrokortyzon powoduje również skurcz naczyń krwionośnych oraz hamuje rozwój stanu zapalnego. Preparaty złożone są dostępne zarówno w postaci czopków jak i maści doodbytniczych.

Skuteczny lek na hemoroidy bez recepty

W przypadku leczenia zachowawczego chodzi przede wszystkim o ograniczenie świądu, pieczenia, bólu i powstrzymanie krwawień. Najczęściej wykorzystuje się lek bez recepty działający miejscowo. W każdej aptece można zakupić preparaty takie jak:

• Kremy i maści na hemoroidy – działają najskuteczniej jeśli zawierają tribenozyd i lidokainę, które oddziałują na specjalne kanały w błonie komórkowej komórek nerwowych. Mają działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i przeciwbólowe i możliwe do stosowania zarówno w przypadku hemoroidów zewnętrznych, jak i wewnętrznych.
• Czopki na hemoroidy  – leki zawierają substancję o działaniu znieczulającym np. cynchokainę lub eskulinę, która uszczelnia naczynia krwionośne. W składzie mogą wystąpić także sterydy działające przeciwzapalnie i antybiotyki, czyli substancję działającą przeciwbakteryjnie. W aptekach dostępne są również czopki z kwasem hialuronowym, który działa ochronnie i nawilżająco oraz leki z cynkiem i taniną, które wykazują działania ściągające.

Domowe sposoby na hemoroidy

Leczenie hemoroidów domowymi sposobami jest możliwe głównie we wczesnym stadium. Im prędzej choroba hemoroidalna zostanie rozpoznana, tym szybciej samodzielnie pozbędziemy się problemu. Do najskuteczniejszych domowych metodach należą:

• nasiadówki na hemoroidy – są to 15-minutowe ziołowe kąpiele w wodzie, której temperatura nie może przekroczyć 40℃,
• zimne okłady na hemoroidy – kostki lodu wystarczy zawinąć w chusteczkę i przyłożyć do bolących miejsc,
• zioła na hemoroidy – świąd i pieczenie można zneutralizować poprzez przemywanie wacikiem nasączonym w wyciągu z rumianku, aloesu lub kory dębu.

FAQ

1. Po jakim czasie znikną hemoroidy?

Czas znikania hemoroidów jest zależny od stopnia zaawansowania. W przypadku leczenia zachowawczego pozbycie się przypadłości zajmie od kilku do kilkunastu dni.

2. Hemoroidy jak leczyć?

Najbardziej skutecznymi sposobami na leczenie hemoroidów jest przyjmowaniem leków w postaci maści, kremów lub czopków. Najlepsze preparaty mają w składzie wyciągi z roślin lub składniki takie jak lidokaina, tribenozyd i hydrokortyzon.

3. Co zrobić, żeby hemoroidy się wchłonęły?

Najważniejsza jest dieta z dużą ilością błonnika, wystarczająca podaż płynów i noszenie wygodnej bielizny. Równie ważne jest unikanie długich okresów siedzenia, seksu analnego i wstrzymywanie stolca.