Grzybica pochwy i sromu to choroba, z którą większość kobiet na świecie mierzy się przynajmniej raz w życiu. Zwykle powoduje bardzo uciążliwe dolegliwości, utrudniając codzienne życie, i wymaga wdrożenia leczenia. Jakie są objawy grzybicy pochwy? Jak przebiega jej terapia? Skąd bierze się zapalenie grzybicze pochwy oraz jak mu zapobiegać? Przeczytaj!
Czym jest grzybica pochwy?
Grzybica pochwy (najczęściej pochwy i sromu), inaczej kandydoza lub drożdżyca pochwy, jest chorobą o podłożu zapalnym żeńskich narządów płciowych. Zapalenie wywołują grzyby – w większości przypadków jest to gatunek Candida albicans. Może mieć charakter niepowikłany, a zatem występować sporadycznie albo tylko raz, lub powikłany, czyli nawracający. O nawracającej grzybicy pochwy mówi się wtedy, gdy rozwinie się kilkakrotnie w krótkich odstępach czasu. Zwykle w tej postaci występuje u kobiet zmagających się z innymi chorobami, np. cukrzycą, lub zaburzoną odpornością w wyniku terapii sterydowej, nowotworu czy zakażenia wirusem HIV.
Kiedy i jak często występuje grzybica pochwy?
Na grzybicę pochwy choruje przynajmniej raz w życiu większość kobiet. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn występowania stanu zapalnego narządów płciowych. Dotyka przede wszystkim kobiety aktywne seksualnie, w wieku 15-45 lat, a rzadziej po menopauzie. Objawy grzybicy pochwy występują często w ciąży, przed miesiączką i w jej trakcie oraz u kobiet stosujących wkładkę wewnątrzmaciczną. To zakażenie można przejść również zupełnie bezobjawowo, a niektóre kobiety są też nosicielkami drożdżaków. Jeśli tylko nie pojawiają się objawy kliniczne, zakażenie nie wymaga zastosowania leczenia.
Infekcja grzybicza nie jest tym samym, co bakteryjne zapalenie pochwy – jeszcze częstszy rodzaj zakażenia, do którego dochodzi wówczas, gdy w pochwie zostaną zaburzone proporcje flory bakteryjnej. W pochwie zdrowej kobiety występują głównie pałeczki kwasu mlekowego, stanowiące 95% wszystkich bakterii. Te 5% jest zarezerwowane dla potencjalnie szkodliwych bakterii beztlenowych i zmiana bilansu może wywołać zakażenie, które wymaga specjalistycznego leczenia, ustalonego przez ginekologa.
Jak wygląda grzybica pochwy? Objawy i dolegliwości
Najczęstsze objawy grzybicy pochwy to ból pochwy, a nierzadko także warg sromowych, na których może pojawić się obrzęk, zaczerwienienie, nieduże widoczne pęknięcia na błonie śluzowej oraz świąd i pieczenie. Ból, swędzenie bądź uczucie pieczenia zwykle nasilają się podczas stosunku płciowego i oddawania moczu (często także w ciepłej kąpieli). Do tych objawów najczęściej dołączają upławy.
Charakterystycznym objawem zakażenia grzybiczego jest wydostająca się z pochwy wydzielina, widoczna na bieliźnie. Najczęściej nie ma zapachu, lecz da się w niej zauważyć grudki, jest niejednorodna, jej konsystencję określa się często jako „serowatą”. Upławy z pochwy są również typowym objawem infekcji bakteryjnej. W tym przypadku jednak wydzielina jest jednorodna, kremowa lub szara, a jej zapach jest bardzo nieprzyjemny (przypomina rybi). W przebiegu bakteryjnego zakażenia też może pojawić się świąd, pieczenie, ból, obrzęk i zaczerwienienie, dlatego oba rodzaje infekcji trudno samodzielnie poprawnie zdiagnozować, a wymagają innego leczenia.
Skąd bierze się grzybica pochwy? Przyczyny i czynniki ryzyka
Bezpośrednią przyczyną grzybicy pochwy jest nadmierne namnażanie się grzybów z gatunku Candida albicans w środowisku pochwy. Żeby doszło do zakażenia, patogeny muszą mieć do tego dogodne warunki – zatem możemy wskazać czynniki ryzyka i pośrednie przyczyny grzybicy pochwy.
Kandydoza pochwy rozwija się najczęściej u kobiet:
- niedostatecznie lub przesadnie dbających o higienę intymną,
- noszących obcisłą, nieprzewiewną bieliznę ze sztucznych materiałów,
- z zachwianą równowagą mikroflory pochwy i zaburzoną gospodarką hormonalną, w ciąży, przed miesiączką i w trakcie terapii antykoncepcyjnej hormonalnej,
- o osłabionej odporności, zwłaszcza w przebiegu leczenia antybiotykami lub sterydami, zakażonych wirusem HIV czy walczących z nowotworem,
- chorych na cukrzycę oraz przy podwyższonym poziomie glukozy we krwi (wyższy poziom cukru w śluzie pochwy sprzyja namnażaniu grzybów),
- stosujących dietę ubogą w witaminy z grupy B czy żelazo, ale o dużym udziale cukrów i węglowodanów prostych.
Kiedy grzybicze zapalenie pochwy wymaga konsultacji?
Jeśli zauważysz objawy grzybicy pochwy – czy to świąd, ból, pieczenie, czy upławy bądź obrzęk i zaczerwienienie – skonsultuj się z ginekologiem. Te symptomy wcale nie muszą być nasilone, żeby wskazywać na problem zdrowotny. Nie powinnaś ignorować więc także dyskomfortu podczas stosunku czy oddawania moczu albo pojawienia się wydzieliny o innym niż zwykle kolorze, zapachu czy konsystencji.
Nieleczona grzybica pochwy może prowadzić do nasilania się objawów – i różnych konsekwencji zdrowotnych. Może też okazać się infekcją bakteryjną, a ta sprzyja występowaniu choroby zapalnej miednicy czy zwiększa ryzyko zarażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową, u kobiet ciężarnych zaś może prowadzić do nieprawidłowości w przebiegu ciąży czy przedwczesnego porodu.
Lekarz rozpoznaje chorobę na podstawie zgłoszonych objawów i badania ginekologicznego, obserwując wydzielinę w pochwie. Jeżeli ma wątpliwości lub też infekcje intymne mają charakter nawracający, przeprowadza badania diagnostyczne. Pobiera wymaz z pochwy do wykonania posiewu, który wskaże, jaki rodzaj patogenu wywołał zakażenie i czy faktycznie jest to grzybica pochwy. Jak leczyć infekcję, ustala na podstawie wyników badań i stanu zdrowia pacjentki.
Wiele kobiet jest nosicielami grzybów z gatunku drożdżaków, jednak nie doświadcza w związku z tym żadnych objawów i nawet w sytuacji stwierdzenia obecności grzyba z rodzaju Candida albicans w badaniu posiewowym nie wymaga wdrożenia leczenia, jeśli nie występują żadne kliniczne objawy zakażenia.
Jak przebiega leczenie grzybicy pochwy?
Leczenie grzybicy pochwy przyjmuje różną formę – zależnie od rodzaju i nasilenia dolegliwości czy specyfiki zakażenia (innej terapii wymaga także grzybica pochwy w ciąży). Leki zwykle mają formę maści, stosuje się również tabletki, globulki dopochwowe, a rzadziej preparaty doustne.
Pieczenie i swędzenie pochwy: leki bez recepty
W aptekach znajdziesz spory wybór preparatów na grzybicę pochwy dostępnych bez recepty. Choć mogą wykazywać działanie łagodzące objawy infekcji, to nie zawsze są w stanie wyleczyć zakażenie czy zahamować jego rozwój. Warto więc traktować je jako doraźne rozwiązanie – na wakacjach czy w oczekiwaniu na wizytę u ginekologa. Samodzielne leczenie grzybicy pochwy może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, ale też rodzić zagrożenia, dlatego też nawet po ustąpieniu objawów należy skonsultować się ze specjalistą.
Grzybica pochwy: leki na receptę
Grzybica narządów płciowych, pochwy i sromu, zwykle jest leczona preparatami przeciwgrzybicznymi, do których należą m.in. nystatyna, natamycyna czy klotrimazol. Są to substancje czynne o odmiennych mechanizmach działania, które zwalczają grzyby m.in. poprzez niszczenie składników potrzebnych do budowy ściany komórkowej patogenów i zaburzanie ich procesów metabolicznych. W efekcie w dość krótkim czasie dochodzi do unieszkodliwienia drobnoustrojów, zniszczenia populacji, i ustępuje grzybica pochwy. Antybiotyk – np. natamycynę – stosuje się w przebiegu ostrych infekcji ze względu na silne działanie grzybobójcze.
Każdy lek może powodować działania niepożądane, dlatego tak ważne jest, by środek dobrał lekarz, który będzie w stanie stwierdzić, czy istnieją przeciwwskazania, lub też ocenić ryzyko pojawienia się skutków ubocznych albo zagrożeń dla zdrowia w sytuacji występowania chorób towarzyszących.
Krem i maść: grzybica pochwy
Trzy często wykorzystywane w walce z grzybicą pochwy substancje czynne, nystatyna, natamycyna i klotrimazol, mają często postać kremów lub maści, są więc stosowane miejscowo – a czas kuracji wynosi zwykle kilka dni. Wyróżnia je wysoka skuteczność i szybkie działanie, natomiast należy wiedzieć, że ich stosowanie może też obniżać skuteczność antykoncepcji mechanicznej, np. powodować pęknięcie prezerwatywy. Kuracja polega na smarowaniu zmienionych chorobowo miejsc: warg sromowych, ujścia pochwy. Spora grupa preparatów jest przeznaczone do stosowania wewnętrznego: wówczas należy wprowadzać maść do pochwy za pomocą aplikatora.
Grzybica pochwy: tabletki dopochwowe
Stosunkowo często wykorzystywanym rozwiązaniem przy leczeniu grzybicy narządów płciowych są tabletki czy globulki dopochwowe. Zwykle zawierają substancję przeciwgrzybiczą oraz składniki odbudowujące florę bakteryjną pochwy. W roli tej pierwszej wykorzystuje się m.in. pochodne azolowe – takie jak klotrimazol. Drugę grupę składników stanowią probiotyki ginekologiczne – zwykle pałeczki kwasu mlekowego, bakterie niezbędne do ochrony przed zakażeniami, a także utrzymywania właściwego pH pochwy.
Zalecane na grzybicę pochwy tabletki doustne
Tabletki na grzybicę pochwy doustne stosuje się znacznie rzadziej i zazwyczaj w jednorazowej dawce. Do ich substancji czynnych należy np. flukonazol. Wskazaniem do jego przyjmowania jest ostra, oporna na inne metody leczenia bądź nawracająca grzybica pochwy. Tabletki doustne bywają też przyjmowane dłużej, lecz jedynie w przypadku nawracającego zakażenia jako leczenie podtrzymujące.
Lek na grzybicę pochwy doustny jest preparatem dostępnym wyłącznie na receptę i przyjmowanym pod kontrolą lekarza.
Podczas leczenia infekcji grzybiczej pochwy niezależnie od metody należy także powstrzymać się od współżycia seksualnego. Leczenie partnera czy partnerki z reguły nie jest potrzebne – chyba że także występują u niego (niej) objawy infekcji lub podejrzewa się, że to on (ona) był (-a) źródłem zakażenia.
Grzybica pochwy: tabletki, globulki, maść. Ile trwa leczenie?
Leczenie infekcji grzybiczej pochwy trwa zwykle od kilku do 14 dni. Zależy to od wybranej przez lekarza metody terapii i stanu zdrowia pacjentki. W większości przypadków choroba jest całkowicie uleczalna, choć może nawracać. Dobrze leczona grzybica pochwy (maść, krem, globulki przeciwgrzybicze stosowane zgodnie z zaleceniami) ustępuje stosunkowo szybko: kuracja skraca czas trwania infekcji.
Postać nawracająca grzybicy może wymagać dłuższego i podtrzymującego leczenia.
Natomiast nawet skutecznie wyleczenie grzybicy nie chroni przed jej nawrotami – z infekcji może rozwinąć się nawracające zakażenie, o którym mówimy wtedy, gdy zaatakuje przynajmniej trzy razy w ciągu roku. Czynnikami ryzyka są np. leczenie obniżające odporność (terapia antybiotykami i sterydami) i choroby układu odpornościowego lub niewłaściwie kontrolowana cukrzyca.
Jak zapobiegać grzybicy pochwy?
Grzybicy pochwy nie da się w pełni skutecznie zapobiegać, jednak można zmniejszać ryzyko zakażenia. Do takich środków zapobiegawczych należą:
- codzienna właściwa higiena intymna – w tym stosowanie łagodnych środków, rezygnacja z silnie perfumowanych, drażniących preparatów oraz oczyszczanie wyłącznie zewnętrznych narządów płciowych,
- noszenie oddychającej bielizny z naturalnych materiałów np. bawełny, tkaniny bambusowej i luźnej (rezygnacja z bielizny obcisłej, nieprzewiewnej),
- właściwie częsta zmiana środków higienicznych w czasie krwawienia miesiączkowego,
- dbałość o odpowiednią dietę, zwłaszcza eliminacja nadmiaru cukru (słodyczy i przetworzonej żywności),
- kontrolowanie chorób przewlekłych czy redukcja wpływu ich leczenia na układ odpornościowy – wspieranie flory bakteryjnej pochwy za pomocą np. globulek dopochwowych z pałeczkami kwasu mlekowego.
FAQ:
- W jaki sposób leczona jest grzybica pochwy?
Leczenie grzybicy pochwy zwykle polega na miejscowym stosowaniu leków – maści, kremów i globulek dopochwowych – o działaniu przeciwgrzybiczym i wspierającym florę bakteryjną pochwy. W przypadku ostrego przebiegu infekcji bądź jej nawrotów stosuje się również doustne tabletki. Grzybica pochwy zwykle jest wyleczalna.
- Jakimi preparatami leczona jest infekcja grzybicza pochwy?
Leki stosowane w przebiegu infekcji zawierają substancje czynne takie jak nystatyna, natamycyna czy klotrimazol o działaniu przeciwgrzybiczym. Są to najczęściej maści, kremy i globulki dopochwowe (miejscowo leczona grzybica pochwy). Lek na receptę zapisuje lekarz ginekolog po rozpoznaniu choroby.
- Ile trwa grzybica pochwy?
Lek o działaniu przeciwgrzybiczym może skrócić czas trwania infekcji, objawy zwykle ustępują w ciągu kilku czy kilkunastu dni. Grzybica pochwy w większości przypadków jest całkowicie wyleczalna, natomiast może nawracać.