Choroba refluksowa przełyku jest powszechnie występującą dolegliwością. Zgodnie ze statystykami populacyjnymi blsko 20% ludzi cierpi z powodu objawów GERD przynajmniej raz w tygiodniu.1 Skala schorzenia w Polsce jest bardzo wysoka – ocenia się, że do 10 milionów naszych rodaków cierpi na refluks. Leczenie tej przypadłości jest bardzo istotne, gdyż brak postępowania wiąże się z wieloma komplikacjami. Jakie zatem metody terapii są dostępne w medycynie? Odpowiadamy.
Choroba refluksowa przełyku – co to jest?
Refluks żołądkowo-przełykowy (ChRP) to stan, w którym następuje patologiczne zrzucanie treści pokarmowej do dolnej części przełyku. W trakcie tego zjawiska, wraz z połkniętym wcześniej pokarmem, do przełyku wraca również kwas solny i enzymy trawienne wytworzone przez komórki żołądka. W efekcie tego błona śluzowa dolnego odcinka układu pokarmowego zostaje podrażniona, co wiąże się z uczuciem palenia, nazywanego potocznie zgagą.
Refluks żołądkowo-przełykowy – przyczyny
Między przełykiem a żołądkiem umiejscowiony jest mięsień, tzw. dolny zwieracz przełyku, który rozkurcza się przy połykaniu, co umożliwia przejście pokarmu do żołądka. W następnej fazie mięsień szybko się kurczy, zapobiegając cofaniu się treści pokarmowej razem z sokiem żołądkowym do przełyku. Jest to naturalny proceder, który pojawia się u zdrowych osób. W przypadku choroby refluksowej natomiast dolny zwieracz przełyku jest często niewydolny bądź kurczy się w sposób nieprawidłowy.
Do rozwoju schorzenia mogą przyczynić się także:
- cukrzyca,
- otyłość,
- twardzina,
- ciąża,
- zaburzenia gospodarki hormonalnej,
- przyjmowanie niektórych leków, np. w chorobie niedokrwiennej serca;
- dysfunkcje dolnego zwieracza przełyku,
- nadużywanie alkoholu.
Istotnym czynnikiem rozwojowym refluksu jest przepuklina rozworu przełykowego. Polega ona na tym, że górna część żołądka wepchnięta jest do klatki piersiowej przez cieńsze miejsce w przeponie – mięśniu oddzielającym płuca. Gdy górna partia tego narządu tkwi wciśnięta powyżej przepony, to wówczas sok znajduje się tam przez dłuższy czas, co ułatwia cofanie się treści żołądkowej do przełyku.
Objawy refluksu
Objawy choroby refluksowej zależą od jej stadium, niemniej jednak dla większości przypadków są one dość charakterystyczne.
Do typowych symptomów zaliczamy:
- uczucie pieczenia (zgaga),
- puste odbijania,
- uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku.
Istnieją też oznaki niepokojące (alarmujące), które powinny skłonić nas do podjęcia natychmiastowych działań w kierunku dokładnej diagnostyki. Są to:
- zaburzenia połykania,
- ból przy połykaniu,
- niezamierzone zmniejszenie masy ciała,
- ból brzucha w nocy (budzący ze snu),
- utrzymujące się wymioty lub krwawienie z przełyku.
Ponadto warto wiedzieć, że niektórzy pacjenci mogą zmagać się z nieco mniej typowymi symptomami, takimi jak świszczący oddech, chrypka, przewlekły kaszel czy też uczucie „kluchy” w gardle. Czasem pojawia się ból w klatce piersiowej, który może być mylony z zaburzeniami pracy serca.
Choroba refluksowa przełyku – powikłania
Komplikacje pojawiające się przy nieleczonej chorobie refluksowej są bardzo poważne i brak postępowania niekiedy może spowodować:
- zwężenie przełyku,
- krwawienia z przewodu pokarmowego,
- przełyk Barretta,
- nadżerki, owrzodzenia i krwawienie,
- przebicie wrzodu,
- raka przełyku.
Jeżeli zauważyłeś u siebie symptomy choroby refluksowej przełyku, to zachęcamy do szybkiej konsultacji lekarskiej w celu diagnostyki i dobrania odpowiedniego sposobu leczenia.
Refluks – leczenie i diagnostyka
Refluks żołądka rozpoznawany jest przez lekarza gastrologa, który zajmuje się terapią chorób powiązanych z układem pokarmowym. Pierwszym etapem jest wywiad, który ma za zadanie zobrazować, jakie symptomy manifestują się u pacjenta oraz co może być ewentualnym powodem przypadłości. Jeżeli u chorego nie pojawiają się objawy nietypowe i alarmujące, to wówczas specjalista zaleca zazwyczaj modyfikację trybu życia oraz wdroży odpowiednie leczenie farmakologiczne przez około 8 tygodni. Jeżeli po tym czasie wyniki nie są wystarczająco satysfakcjonujące, to lekarz zleca dalszą diagnostykę opierającą się m.in. badaniu endoskopowym górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia), całodobowego monitorowania pH przełyku lub manometrię przełyku.
Jeżeli natomiast u pacjenta obecne są typowe objawy wraz z tymi niepokojącymi, medyk kieruje go od razu na gastroskopię, w trakcie której giętki aparat umieszczany jest do gardła, a następnie do przełyku, żołądka i dwunastnicy. Podczas tego badania pobiera się próbkę wycinku z błony śluzowej z przewodu pokarmowego na analizę histopatologiczną. Badanie to bazuje na precyzyjnej obserwacji mikroskopowej, która ma na celu ocenę stanu tkanek i charakteru procesu chorobowego.
Refluks żołądkowy – leczenie farmakologiczne
Jak zlikwidować refluks? Leczenie w przypadku tej przypadłości rozpoczyna się od wdrożenia farmakoterapii. Leki na refluks na receptę pierwszego rzutu są stosunkowo silne i mają one za zadanie zmniejszyć wydzielanie kwasu solnego. Są to inhibitory pompy protonowej (IPP), które hamują działanie pomp transportujących jony w błonie śluzowej żołądka. Do tej grupy zaliczamy takie związki jak:
- esomeprazol,
- lanzoprazol,
- rabeprazol.
Jeżeli wyżej wymienione substancje zawiodły, to lekarz może zdecydować się na dodatnie medykamentów z grupy blokerów receptorów histaminowych H2. Zawierają one famotydynę, będącą antagonistą receptora H2. Ich mechanizm działania opiera się na hamowaniu produkcji kwasu żołądkowego, co minimalizuje występowanie nieprzyjemnych objawów.
Oprócz tego do farmakoterapii wykorzystywane są również leki na receptę na refluks, które zobojętniają kwas solny i osłaniają błonę śluzową przewodu pokarmowego. W ich składzie można znaleźć związki magnezu i glinu, kwas alginowy czy sukralfat. Niektórzy pacjenci przyjmują wyroby prokinetyczne, w których zawarty jest itopryd (chlorowodorek itoprydu). Związek pobudza perystaltykę całego układu pokarmowego poprzez blokowanie receptorów dopaminowych D2 oraz hamowanie aktywności acetylocholinoesterazy.
Refluks przełyku – leczenie chirurgiczne
Zdarza się, że nawet maksymalne dawki medykamentów redukujących wydzielanie soku żołądkowego nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. W takiej okoliczności pacjent może zdecydować się na bardziej inwazyjną terapię, a mianowicie – leczenie operacyjne choroby refluksowej.
Najbardziej powszechną, a zarazem najskuteczniejszą metodą, jest fundoplikacja sposobem Nissena, którą zalicza się do operacji laparoskopowych. Polega ona na wykonaniu kilku nacięć na ścianie brzucha, aby następnie móc wprowadzić laparoskop (urządzenie z kamerą) i niewielkiej średnicy narzędzia, którymi chirurg będzie posługiwał się w czasie całego zabiegu. Według statystyk efektywność tej techniki wynosi ok. 90%.
Refluks żołądkowo-przełykowy – leczenie profilaktyczne
Zapobiegawcze sposoby leczenia choroby refluksowej są nadwyraz proste, aczkolwiek wymagają zmiany nawyków, a szczególnie tych żywieniowych. Jakie zatem zalecenia profilaktyczne warto wdrożyć w swoje życie?
-
- Stosowanie diety lekkostrawnej – pacjenci powinni unikać ostrych i ciężkostrawnych potraw, czyli takich, które są obfite w tłuszcz oraz węglowodany złożone. Ostatni posiłek w ciągu dnia należy spożyć 3 godziny przed snem.
- Ograniczenie używek – palenie tytoniu oraz picie alkoholu i kawy może przyczyniać się do obniżania napięcia dolnego zwieracza. Z tego powodu wskazane jest, aby osoby borykające się z chorobą refluksową przełyku zrezygnowały z tego typu wyrobów.
- Redukcja masy ciała – jest to ważne, jeżeli chory zmaga się z otyłością, będącą przyczyną schorzenia.
- Odpowiednia higiena snu – mowa tutaj dokładnie o sposobie ułożenia ciała. Jak dowodzą wyniki badań, refluks koreluje ze spaniem na zbyt niskiej poduszce. Z tego powodu rekomendowane jest, aby w trakcie przygotowywania się do snu, dołożyć jeszcze jedną poduszkę.
- Noszenie luźnych ubrań – obcisłe ubrania mają wpływ na zwiększenie ciśnienia śródbrzusznego, przez co tym samym zakłócają pracę dolnego zwieracza przełyku.
- Poprawa warunków pracy – dolegliwości refluksu żołądkowo-przełykowego mogą nasilić się, gdy nasze obowiązki w miejscu pracy opierają się na częstym schylaniu. Jeżeli walczymy z tym problemem, warto zgłosić się po zwolnienie elektroniczne, dzięki któremu będziemy mieli czas dla siebie, aby przejść przez proces rekonwalescencji.
FAQ:
- Czym zwiastuje się nieleczona choroba refluksowa przełyku?
Do głównych i najpowszechniejszych objawów choroby refluksowej należą: uczucie pieczenia (zgaga), puste odbijania oraz uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku. Istnieją jednak jeszcze symptomy nietypowe oraz alarmujące, które także mogą manifestować refluks żołądka.
- Leczenie refluksu – jaka jest skuteczność metody chirurgicznej?
Dzisiejszy postęp technologii zapewnia pacjentom mniej inwazyjne techniki chirurgiczne, które w efektywny i przede wszystkim bezpieczny sposób mogą niemalże całkowicie zlikwidować refluks żołądkowy.
- Leki na receptę – czy mogą wyleczyć refluks przełykowy?
Specjalistyczne medykamenty mogą znacznie załagodzić objawy refluksu żołądka, lecz nie są w stanie wyleczyć jego przyczyny. Z tego powodu bardzo ważna jest zmiana trybu życia i nawyków żywieniowych.